Για να γονιμοποιηθεί σε επαναστατική κατεύθυνση η εργατική συνείδηση απαιτείται η παρέμβαση της πολιτικής πρωτοπορίας. Μορφές της πρωτοπορίας αποτελούν καταρχήν το κόμμα κομμουνιστικής απελευθέρωσης και το συνολικό πολιτικό μέτωπο. Ακολουθούν βασικά αποσπάσματα από την εισήγηση του Β. Μηνακάκη, μέλους της Π.Ε. του ΝΑΡ, στην εκδήλωση στην ΑΣΟΕΕ.
Επιχειρούμε να φωτίσουμε τα ζητήματα του επαναστατικού υποκειμένου και του κόμματος κομμουνιστικής απελευθέρωσης κάτω από το πρίσμα της σημερινής εποχής, της εργατικής τάξης και του κομμουνισμού του 21ου αιώνα, της επαναστατικής τακτικής και στρατηγικής, της θεωρητικής και πολιτισμικής παρέμβασης, των εθνικών και διεθνικών καθηκόντων της νέας ιστορικής εποχής. Συζητάμε για το κόμμα και το επαναστατικό υποκείμενο όχι σε έναν καπιταλισμό που λίγο - πολύ παραμένει ίδιος από την εποχή του Μαρξ και του Λένιν, αλλά σε έναν καπιταλισμό που έχει περάσει σε νέο στάδιο, αυτό του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Και μάλιστα, σε έναν ολοκληρωτικό καπιταλισμό που - έχοντας διανύσει κάποιες δεκαετίες - αποδεικνύει τα όρια και τις αντιφάσεις του, δοκιμάζεται από μια ιστορικών διαστάσεων κρίση και επιχειρεί να υπερβεί αυτήν την κρίση με μια βιαιότατη επίθεση στην εργατική τάξη και τους λαούς όλου του κόσμου.
Συζητάμε για το κόμμα της εργατικής τάξης και το υποκείμενο της εργατικής χειραφέτησης αναφερόμενοι στη σύγχρονη εργατική τάξη, στη φυσιογνωμία και τους τρόπους πολιτικοποίησής της, στους όρους εκμετάλλευσης αλλά και τους δρόμους οικοδόμησης εργατικών συλλογικοτήτων, στα χαρακτηριστικά και τις δομές της σύγχρονης παραγωγής, του κράτους και κυρίως στις νέες δυνατότητες, στους νέους υλικούς όρους εργατικής απελευθέρωσης που αναδύονται μέσα από την καρδιά του "άκαρδου" κόσμου. Αντλούμε "πληροφορίες και υλικό", συμπεράσματα και ιδέες από τη συγκλονιστική αγωνιστική τετραετία των εργαζομένων της χώρας μας καθώς και από κορυφαία διεθνή γεγονότα. Συζητάμε τέλος υπό το πρίσμα μιας συνολικής επαναστατικής γραμμής που αναδεικνύει σήμερα, την υλική δυνατότητα και την τάση της κομμουνιστικής απελευθέρωσης, καθώς και τον μοναδικό δρόμο μέσα από τον οποίο μπορούμε να φτάσουμε σ' αυτόν το στόχο: το δρόμο της επαναστατικής τακτικής, της πάλης για την ανατροπή του σφαγείου κυβέρνησης-ΕΕ-ΔΝΤ-κεφαλαίου και του ίδιου του κόσμου της εκμετάλλευσης, της ανελευθερίας και της ιδιωτικής ιδιοκτησίας. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, ο σκοπός, το περιεχόμενο, καθορίζουν το δρόμο και το μέσο πάλης. Δεν "αγιάζουν" όλοι οι σκοποί τα ίδια μέσα. Αλλιώς προσεγγίζουν το επαναστατικό υποκείμενο κάποιοι που έχουν ορίζοντα έναν καπιταλισμό με ΕΕ και ανθρώπινο πρόσωπο, αυτοί που έχουν πρότυπο τις κοινωνίες του "υπαρκτού σοσιαλισμού", εκείνοι που περιδινίζονται σε μεταρρυθμιστικές, ευρωκομμουνιστικές ή ελευθεριακές κι αναρχικές ουτοπίες και αλλιώς εκείνοι που εμπνέονται και πράττουν με οδηγό την πλήρη εργατική χειραφέτηση, τον κομμουνισμό ως "κίνηση που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων" και "διαρκή κήρυξη της επανάστασης" κι όχι απλώς ως επαγγελία. Άλλο κόμμα χρειαζόταν το κοινό πόρισμα ΚΚΕ-ΕΑΡ - σε ένα τέτοιο κόμμα σύμβολο της πειθαρχίας ήταν ο Τσολάκης και η διαγραφή των ανυπότακτων της ΚΝΕ-Γράψα - και άλλο κόμμα χρειάζεται ένα αντικαπιταλιστικό συνολικό πολιτικό μέτωπο.
Γι' αυτούς τους λόγους, αντιμετωπίζουμε όχι μόνο την κομμουνιστική απελευθέρωση αλλά και το κόμμα - και εν γένει το επαναστατικό υποκείμενο - με όρους επαναθεμελίωσης κι ανασυγκρότησης, με μια οπτική που ρίχνει το βάρος στην τομή, χωρίς ωστόσο να εμφορείται από λογική παρθενογένεσης ή να μηδενίζει τις μεγάλες στιγμές και τις εμπειρίες του κομμουνιστικού μας παρελθόντος. Ο αγώνας για τις ζωτικές λαϊκές ανάγκες και την αντικαπιταλιστική ανατροπή της επίθεσης, η επανάσταση και ο κομμουνισμός δεν αποτελούν αφηρημένο ιδεώδες. Αν τον αντιμετωπίζαμε έτσι, οι απόψεις μας δε θα είχαν την παραμικρή ελπίδα να γίνουν μαζικό κοινωνικοπολιτικό ρεύμα. Μαζικό πολιτικό ρεύμα μπορούν να γίνουν μόνο οι ιδέες, οι γραμμές που συνδέονται με υλικά συμφέροντα, με συλλογικές κοινωνικές ανάγκες. Σταθερός οδηγός μας είναι η θέση ότι "η απελευθέρωση των εργατών θα είναι έργο των ίδιων των εργατών ή δεν θα υπάρξει". Θα είναι έργο μαζικής επαναστατικής δράσης κι όχι απλώς του κόμματος ή μειοψηφικών ομάδων που κατηχούν ή διεγείρουν τις μάζες, κάποιων κυβερνήσεων ή επαγγελματιών με δράση βασισμένη σε όρους ανάθεσης, στο όνομα της εργατικής τάξης αλλά χωρίς τη δική της δραστήρια συμμετοχή.
Δεν βρήκαμε αυτήν τη θέση σε σκονισμένα βιβλία του μαρξισμού. Την ανιχνεύουμε και την αναβαπτίζουμε κυρίως στο σήμερα: καμιά κυβέρνηση εντός συστήματος και ΕΕ - πολύ λιγότερο μια κυβέρνηση τύπου ΣΥΡΙΖΑ, - κανένα κόμμα, κανένας επιμέρους αγώνας (ακόμη κι ο πιο μαχητικός), κανένα αυτοδιαχειριστικό πείραμα (ακόμη και το πιο αυθεντικό) δεν μπορούν να υπερασπιστούν τις λαϊκές ανάγκες και να ανοίξουν δρόμους πέρα και έξω από το ζουρλομανδύα του κεφαλαίου, της ΕΕ και του ΔΝΤ, αν πρωταγωνιστής δεν είναι η μαζική επαναστατική δράση, ο μαζικός κινηματικοπολιτικός εκβιασμός των ίδιων των εργαζομένων.
Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται μια πρώτη μεγάλη διαχωριστική γραμμή που τραβά το ΝΑΡ με όσους δεν εμπιστεύονται τη μαζική επαναστατική δράση των ίδιων των εργατών, τη δυνατότητά τους να χειραφετηθούν, και τους υποκαθιστούν - αντικαθιστούν με την κυβέρνηση, το κόμμα-κοινωνικό θεό, τις σύγχρονες "αποικίες" ή τις αυτόκλητες ομάδες ατομικής βίας. Στην πραγματικότητα είναι η διαφορά ανάμεσα στην επαναστατική και τη ρεφορμιστική γραμμή: Η πρώτη χρειάζεται τον οργανωμένο λαό στο προσκήνιο, υποκείμενο και πρωταγωνιστή, η δεύτερη τον θέλει παθητικό εντολοδότη, θεατή ή απλό ιμάντα μεταβίβασης, σκέτο εξάρτημα μιας πολιτικής κάθε άλλο παρά εργατικής.
Σημαίνει αυτή η θέση ότι το μαζικό επαναστατικό εργατικό κίνημα προκύπτει ως ευθεία αντιστοίχηση του ταξικού ενστίκτου, της εργατικής αυτοσυνείδησης, των κινηματικών εμπειριών; Ασφαλώς όχι. Και να θέλαμε να το πιστέψουμε, η ζωή δεν μας αφήνει να ζούμε σε τέτοια παραίσθηση. Για να κατακτηθεί η πολιτική συνείδηση και συγκρότηση που απαιτούν η ανατροπή της επίθεσης, η επανάσταση και η κομμουνιστική απελευθέρωση, χρειάζεται το ταξικό ένστικτο, η αυθόρμητη εμβρυώδης συνείδηση, οι εμπειρίες και τα συμπεράσματα της πάλης - που σημειωτέον αποτελούν επίδικο ανάμεσα σε πολλά ρεύματα - να γονιμοποιηθούν με μια βαθύτερη κατανόηση της κοινωνίας, με στοιχεία κοινωνικοοικονομικής ανάλυσης και φιλοσοφικής θεώρησης, με ιστορική "ματιά" και στρατηγική στόχευση - με στοιχεία που μπορούν να εξασφαλίσουν μορφές προλεταριακής συγκρότησης μόνιμες κι όχι ασυνεχείς, ενοποιημένες θεωρητικά και στρατηγικά κι όχι ασπόνδυλες, ομοσπονδιακές, αλά καρτ ή με μορφή δικτύου.
Τέτοιες μορφές είναι αυτές που αποκαλούμε πρωτοπορία, ιδιαίτερα το κόμμα κομμουνιστικής απελευθέρωσης και το συνολικό μέτωπο, αλλά με τον τρόπο της και η μόνιμα συγκροτημένη αριστερή-αντικαπιταλιστική πτέρυγα της εργατικής πάλης. Για να εξασφαλιστεί επομένως η αντικαπιταλιστική πολιτικοποίηση, να οικοδομηθεί το ταξικά ανασυγκροτημένο εργατικό κίνημα, απαιτείται ένα πολιτικό άλμα στη συνείδηση, συγκρότηση και δράση της εργατικής τάξης. Ένας ποιοτικός μετασχηματισμός, που προκύπτει από την αλληλεπίδραση του κινήματος και των πρωτοπόρων δυνάμεών του, σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιον τρόπο, ώστε η ιστορική κίνηση της εργατικής τάξης να δημιουργεί όρους για την επίτευξη των άμεσων και στρατηγικών της συμφερόντων. Αν δεν υπάρχει αυτή η γονιμοποίηση, ακόμη και τα πιο ελπιδοφόρα πετάγματα της ταξικής πάλης - σαν αυτά που ζούμε τελευταία στην Ελλάδα και διεθνώς - θα αφομοιώνονται τελικά από την πραγματικότητα που διαμορφώνουν η αντιφατική θέση της εργατικής τάξης, η ιδεολογική κυριαρχία του κεφαλαίου και η δράση των μη επαναστατικών ρευμάτων. Και αυτό το ζήσαμε τα τελευταία χρόνια.
Πρόκειται για μια ιστορική και διαλεκτική σχέση, μια σχέση διπλής κατεύθυνσης - από την πρωτοπορία στην τάξη και αντίστροφα - και όχι μίας κατεύθυνσης (από την πρωτοπορία στην τάξη), μια σχέση που δοκιμάζεται κι επισφραγίζεται μέσα στην πορεία της ταξικής πάλης και όχι σε επίπεδο προθέσεων ή διακηρύξεων. Σε αυτή τη σχέση δεν "κάνουν" οι πρωτοπορίες την επανάσταση, δεν "παίρνουν" την εξουσία εξ ονόματος της εργατικής τάξης. Αντιθέτως, επαληθεύουν τον πρωτοπόρο ρόλο τους όταν η δράση τους κατατείνει στο να περνά η άσκηση της εργατικής πολιτικής στα χέρια των ίδιων των εργαζομένων.
Το κόμμα κομμουνιστικής απελευθέρωσης είναι ο πρωταρχικός κρίκος, η αφετηρία για τη διαμόρφωση του επαναστατικού υποκειμένου συνολικά: Με δημιουργικό τρόπο και σχέσεις συνδιαμόρφωσης, που περιέχουν επιδράσεις από το κόμμα το μέτωπο και το κίνημα κι αντίστροφα, κι όχι με την πυραμιδωτή σχέση ενός κόμματος που επικαθορίζει τα πάντα και αντιμετωπίζει την τάξη ως αντικείμενο ζύμωσης - καταλήγοντας να θεωρεί και τα μέλη του κόμματος αντικείμενο ζύμωσης της ηγεσίας. Το κόμμα είναι η πολιτική δύναμη που εκφράζει και συγκροτεί με συνειδητό και μόνιμο τρόπο τις δυνάμεις που κατανοούν και υπηρετούν την κομμουνιστική αναγκαιότητα ως πρόγραμμα αλλά και ως δρόμο και μέσα προώθησής της. Και τις συγκροτεί με πυρήνα τη δημιουργική ανάπτυξη της μαρξιστικής θεωρίας, τη στρατηγική της κομμουνιστικής απελευθέρωσης, τον επαναστατικό δρόμο και με αναγκαία τη συμφωνία πάνω στα βασικά στοιχεία που υπηρετούν την τακτική. Υπό αυτό το πνεύμα αντιμετωπίζουμε τα κύρια χαρακτηριστικά του κόμματος: τον επαναστατικό και εργατικό χαρακτήρα, τη διεθνιστική και μετωπική φυσιογνωμία, τον προσανατολισμό στη μαζική ταξική δράσης, την καλλιέργεια ενός νέου εργατικού διαφωτισμού, μιας νέας θεωρητικής και πολιτικής πρακτικής.
Εργατική δημοκρατία στη λειτουργία
ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΝΙΑΙΑ ΔΡΑΣΗ
Οι αρχές λειτουργίας του κόμματος κομμουνιστικής απελευθέρωσης προκύπτουν από τον επαναστατικό χαρακτήρα των καθηκόντων και της πολιτικής του και οριοθετούν ένα ενιαίο και "ζωντανό" σύνολο που λειτουργεί δημοκρατικά αλλά και πειθαρχημένα. Αρχές που σχετίζονται με αυτό που επιδιώκουμε να ανατρέψουμε - τις σχέσεις εκμετάλλευσης και καταπίεσης - αλλά κυρίως αποτυπώνουν ό,τι θέλουμε να φτάσουμε - την πλήρη εργατική χειραφέτηση και την κατάργηση κάθε μορφής ταξικών διαχωρισμών, καταπίεσης και αλλοτρίωσης. Το κόμμα συνεπώς, με τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργία του, με τις σχέσεις που οικοδομεί με τους εργαζόμενους, με το πρότυπο κομμουνιστή-αγωνιστή που διαμορφώνει, με την ηθική και τον πολιτισμό που αποπνέει, αποτελεί μικρογραφία της εργατικής δημοκρατίας και του κομμουνισμού, προεικονίζει την κοινωνία που επαγγέλλεται. Γι' αυτό λειτουργεί με βάση τη λογική της εργατικής δημοκρατίας, που συγκεκριμενοποιείται οργανωτικά με την ενότητα επαναστατικής αντίληψης και τη δημοκρατική ενιαία δράση. Η ενότητα επαναστατικής αντίληψης των μελών αποτελεί το πρωταρχικό στοιχείο και η δημοκρατικά οργανωμένη ενιαία δράση το αποφασιστικό. Σε αυτή την αντίληψη και πρακτική η δημοκρατία και η πειθαρχία αποτελούν αδιαίρετους πόλους, που πηγάζουν από τον επαναστατικό ρόλο και τους επαναστατικούς σκοπούς του κόμματος. Το δίπολο δημοκρατίας - ενιαίας δράσης ως βασικών προϋποθέσεων της οργανωμένης επαναστατικής πρακτικής συνιστά την υπέρβαση της γραφειοκρατικής συγκεντροποίησης, της οργανωτικής αγκύλωσης των κομμουνιστικών κομμάτων της περασμένης περιόδου αλλά και των κάθε λογής αντιιεραρχικών χάρτινων πύργων ή οργανώσεων - δίκτυο που οικοδομούν τα μεταρρυθμιστικά ή ελευθεριακά ρεύματα, υποτιμώντας τη σημασία της ιδεολογικής-στρατηγικής συνάφειας και αποθεώνοντας το "εγώ" έναντι του "εμείς".
Βασικά στοιχεία της εργατικής δημοκρατίας είναι η πλατιά συλλογική συζήτηση για κάθε ζήτημα, η ελεύθερη έκφραση άποψης, ο συντροφικός διάλογος, το ανοιχτό και δημιουργικό πνεύμα, ο σεβασμός και η συλλογική κριτική κι αυτοκριτική. Και, πάνω απ' όλα, η διαμόρφωση ισχυρού θεωρητικού υπόβαθρου, η υπέρβαση των μορφών που αναπαράγουν τη διάκριση παραγωγών - υλοποιητών της πολιτικής μέσα στο κόμμα, η οικοδόμηση κατάλληλου οργανωτικού πολιτισμού, η δημοσιότητα όλων των απόψεων - ώστε τα μέλη να έχουν στη διάθεσή τους όλο το υλικό για την αξιοποίηση κάθε άποψης και πρακτικής και να λειτουργούν υπό τέτοιες πολιτικές-οργανωτικές προϋποθέσεις οι οποίες να τους επιτρέπουν να διατυπώνουν ουσιαστική γνώμη για κάθε ζήτημα σχετικά με τη δράση του κόμματος, κι όχι για τα τοπικά ή πρακτικά θέματα, και να συμμετέχουν με ουσιαστικό τρόπο και στις συνολικές αποφάσεις.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΤΑΚΤΙΚΗ
Αντικαπιταλιστικό πολιτικό μέτωπο
ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑΣ
Το κόμμα είναι στην αντίληψή μας ο πυρήνας της επαναστατικής πρωτοπορίας. Δεν μένουμε όμως σ' αυτή τη θέση έτσι νέτα σκέτα. Αν το κάναμε, θα ήμασταν τυφλοί απέναντι στις θεωρητικές και πρακτικές παρακαταθήκες του επαναστατικού κινήματος. Κυρίως όμως θα ήμασταν τυφλοί απέναντι στην πραγματικότητα που δείχνει ότι το αντικειμενικά πολύμορφο "είναι" της εργατικής τάξης, δεν μπορεί παρά να αντανακλάται σε πολλά επίπεδα και ταχύτητες ριζοσπαστικής αντικαπιταλιστικής αναζήτησης, συνείδησης και δράσης: Οι πολιτικές διαμεσολαβήσεις, η πολύμορφη παρέμβαση του κεφαλαίου, τα γνωσιολογικά όρια της στενά κινηματικής ή βιωματικής εμπειρίας απολήγουν αντικειμενικά σε ανισόμετρη ανάπτυξη της προλεταριακής συνείδησης. Υπάρχουν εποχές - κι η σημερινή είναι τέτοια - που η αντίδραση στον καπιταλισμό ξεχύνεται, με πρωτοτυπία που ξεπερνά το πιο ευφάνταστο σχέδιο, από διαφορετικά ρυάκια, καταγράφεται στους χώρους εργασίας και κατοικίας, στα ζητήματα της δημοκρατίας, του περιβάλλοντος και του πολέμου, στις σφαίρες της θεωρίας και του πολιτισμού, στις μορφές ταξικής αλληλεγγύης. Αυτή η αντίδραση, όταν δεν συνενώνεται πολιτικά, δεν συμπυκνώνεται σε καίριους πολιτικούς στόχους, δεν εμπνέεται από μια στρατηγική "αφήγηση", αδυνατεί να αφήσει βαθιά ίχνη στους κοινωνικοπολιτικούς συσχετισμούς και να αναχαιτίσει την αντεργατική επίθεση, πετυχαίνοντας νίκες και κατακτήσεις.
Πού βρίσκεται ο κρίκος που απαντά σε όλα αυτά τα στοιχεία της πραγματικότητας αλλά και στο επιτιθέμενο αστικό μπλοκ, το οποίο επιχειρεί την πιο βάρβαρη "επανίδρυση" του καπιταλισμού; Βρίσκεται στο αποφασιστικό πεδίο της τακτικής και της συνολικής πολιτικής παρέμβασης. Όχι οποιασδήποτε τακτικής αλλά μιας επαναστατικής τακτικής με στρατηγικό πρόσημο. Όχι οποιασδήποτε πολιτικής αλλά μιας πολιτικής εργατικής, που συνενώνει τη θεωρία με την πράξη, τις τρέχουσες κινηματικές μάχες με τη στρατηγική, την προλεταριακή εμπροσθοφυλακή με μια ευρύτατη κοινωνική συμμαχία, το κόμμα με τις πρωτοπόρες ριζοσπαστικές τάσεις της τάξης και το μαζικό κίνημα. Μιας τακτικής και πολιτικής που βοηθάει τις μάζες να πειστούν όχι με διδαχές από άμβωνος αλλά μέσα από την αλληλεπίδραση της πείρας με τη θεωρία, την ιστορία και τον πολιτισμό της ανατροπής και της επανάστασης.
Με αυτές τις ιστορικές προκλήσεις συνδέεται η γραμμή και πρακτική του αντικαπιταλιστικού πολιτικού μετώπου που προβάλλει και υπηρετεί το ΝΑΡ, του μετώπου που δρα με εργατική αντίληψη-πρακτική για την πολιτική, έχει κοινωνικοπολιτική διάσταση και "πόδια", και είναι δυναμική διαδικασία όχι στατικό σχήμα ή πολιτική μορφή με τη στενή - και μάλιστα αυτήν της αστικής πολιτικής - έννοια του όρου. Γι' αυτόν το λόγο αντιμετωπίζουμε το αντικαπιταλιστικό πολιτικό μέτωπο - σε άλλο επίπεδο ασφαλώς σε σχέση με το κόμμα - ως τμήμα της επαναστατικής πρωτοπορίας, αλλά και ως κριτήριο αν και κατά πόσο αποτελεί στην πράξη και όχι στα λόγια ηγεμονική δύναμη των μαχόμενων αντικαπιταλιστικών κι επαναστατικών δυνάμεων.
Δεν θέλουμε επομένως σήμερα το κόμμα γιατί δεν μας "κάνει" το μέτωπο που έχουμε στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ούτε αναδεικνύουμε την υπόθεση "κόμμα", για να εγκαταλείψουμε την υπόθεση της μετωπικής αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, του πόλου και της συμπόρευσης. Ακόμα κι αν είχαμε το κόμμα της κομμουνιστικής απελευθέρωσης που απαιτεί η εποχή και πάλι θα αγωνιζόμαστε για ένα συνολικό πολιτικό αντικαπιταλιστικό μέτωπο.
του ΒΑΣΙΛΗ ΜΗΝΑΚΑΚΗ
ΠΡΙΝ 17/11/2013
