ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΙΤΙΔΗ
Εκατοντάδες νεκρούς άφησαν πίσω του οι ειδικές δυνάμεις της Κίνας που εισέβαλαν στο Θεβέτ για να καταστείλουν την εξέγερση των βουδιστών μοναχών. Το Πεκίνο απέδωσε την αναστάτωση στο Δαλάι Λάμα, αποκρύπτοντας τις τεράστιες ευθύνες που έχει για τις αυξανόμενες κοινωνικές ανισότητες και εθνοτικές αντιθέσεις.
Έκπληκτο, το προσωπικό ασφαλείας των Ολυμπιακών Αγώνων παρακολουθεί έξι ακτιβιστές να ξετυλίγουν μια μαύρη σημαία με πέντε τρύπες από σφαίρες στη θέση των πέντε ολυμπιακών κύκλων και να βαδίζουν προς ο ΟΑΚΑ. Είναι Αύγουστος του 2004, λίγα λεπτά πριν από την τελετή λήξης της Ολυμπιάδας της Αθήνας και την επίδοση της ολυμπιακής σημαίας σε κινέζους αξιωματούχους. Αίτημα των ακτιβιστών είναι η απελευθέρωση του Θιβέτ. Απειλή τους: Να διπλασιάσουν τη δράση τους μέχρι το 2008 και να καταστήσουν τους Ολυμπιακούς του Πεκίνου «θέατρο διεθνών διαδηλώσεων άνευ προηγουμένου», αν δεν βελτιωθεί η κατάσταση στην κινέζική επαρχία.
Τέσσερα χρόνια μετά, τα λόγια τους φαίνεται να υλοποιούνται. Στις 10 Μαρτίου, 300 μοναχοί από το μοναστήρι Ντρεπούνγκ έξω απ’ τη Λάσα, ξεκινούν πορεία προς τη θιβετιανή πρωτεύουσα, διαμαρτυρόμενοι για την κινέζικη εισβολή στο Θιβέτ τον Μάρτιο του 1950 και τιμώντας την αποτυχημένη εξέγερσή τους τον Μάρτιο του ’59, που οδήγησε τον Δαλάι Λάμα σε εξορία στην Ινδία. Μέσα στις επόμενες ημέρες, τα πνεύματα οξύνονται. Ακολουθούν συγκρούσεις Θιβετιανών με την αστυνομία σε όλες τις κινεζικές επαρχίες όπου διαβιούν. Γίνονται επιθέσεις σε δημόσιες υπηρεσίες, εμπρησμοί καταστημάτων που ανήκουν σε κινέζους αποίκους στο Θιβέτ, απεργίες πείνας και αυτοκτονίες μοναχών σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το στρατιωτικό ημι-αποκλεισμό της περιοχής. Ο απολογισμός είναι δεκάδες νεκροί κι εκατοντάδες τραυματίες.
Οι Θιβετιανοί δηλώνουν (και δρουν) αγανακτισμένοι από την κινεζική καταπίεση των θρησκευτικών και πολιτιστικών ελευθεριών τους, με εξαίρεση το φολκλόρ που προσελκύει τουρίστες. Καταγγέλλουν, λόγου χάρη, την επιβολή προγραμμάτων πατριωτικής εκπαίδευσης στα βουδιστικά μοναστήρια, όπως και την πρόσφατη φυλάκιση του αγοριού που έχει επιλέξει ως μετενσάρκωσή του ο Δαλάι Λάμα. Παράλληλα, όμως, στρέφονται κατά της οικονομικής αδικίας που συντελείται εις βάρος τους.
Θεωρητικά, η οικονομική κατάσταση του Θιβέτ βελτιώνεται ραγδαία χρόνο με το χρόνο. Ο ρυθμός ανάπτυξής του πέρυσι ήταν 13,2% - υψηλότερος ακόμα κι απ’ το σύνολο της Κίνας. Πρόσφατα άνοιξαν νέες οδικές αρτηρίες για την ευκολότερη σύνδεση της Λάσα με άλλες πόλεις και κατασκευάστηκαν 279.000 καινούργια σπίτια για το νομαδικό πληθυσμό. Τέλος, το 2006 εγκαινιάστηκε μια νέα σιδηροδρομική γραμμή υψηλής τεχνολογίας, με την προοπτική να φέρει στην περιοχή ακόμα περισσότερες επενδύσεις. Ωστόσο, οι Θιβετιανοί διαμαρτύρονται πως ο νέος σιδηρόδρομος χρησιμεύει κυρίως για την αφαίμαξη των μεταλλευμάτων και της ξυλείας της περιοχής, καθώς για την έλευση ακόμα περισσότερων Κινέζων Χαν, που κρατούν στα χέρια τους τις σημαντικότερες επιχειρήσεις. Αν λάβουμε υπόψη ότι η ανεργία στο Θιβέτ είναι πολύ υψηλότερη του μέσου εθνικού όρου, γίνεται κατανοητός ο βαθύτατα κοινωνικός (πέραν του εθνοτικού) χαρακτήρας των συγκρούσεων στη Λάσα.
Τέτοιες κοινωνικές συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες κατά τη σημερινή διαδικασία ταχείας μετάβασης της Κίνας προς τον καπιταλισμό. Και, όπως παντού στον κόσμο, οι κοινωνικές συγκρούσεις συχνά αποκτούν εθνικό η θρησκευτικό μανδύα. Από την οπτική γωνία του Πεκίνου, η ασφάλεια και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κίνας σήμερα απειλούνται όχι μόνο στα δυτικά (στο Θιβέτ), αλλά επίσης στα νότια (Ταϊβάν) και στο βορρά (επαρχία Ξινκιάνκ). Στην τελευταία, η κατάσταση είναι εξίσου τεταμένη, καθώς προβάλλεται έντονα η απειλή της «ισλαμικής τρομοκρατίας» από τα εκατομμύρια των τουρκόφωνων Ουιγούρων κατοίκων της. Πρόσφατα, μάλιστα, κινέζοι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι Ουιγούροι εμπλέκονταν σε απόπειρα ανατίναξης ενός αεροσκάφους που πετούσε προς το Πεκίνο.
Οι αδυναμίες που προκαλεί η οξύνει το μεγάλο άλμα προς τον καπιταλισμό αποτελούν χρυσή ευκαιρία για την άσκηση πιέσεων στην Κίνα από τις ΗΠΑ και τη Δυτική Ευρώπη. Η ιστορία διδάσκει ότι, για το σκοπό αυτό, οι ΗΠΑ δεν έχουν διστάσει να εμπλακούν ενεργά στην προσπάθεια ανεξαρτητοποίησης του Θιβέτ: Από το 1959 ως το 1964, θιβετιανοί μαχητές εκπαιδεύονταν κρυφά από τη CIA στο στρατόπεδο Χέιλ των ΗΠΑ, στο πλαίσιο της επιχείρησης Ες Τι Σέρκους, που ήταν παρόμοια με εκείνη της εκπαίδευσης κουβανών αντιφρονούντων για την εισβολή στον Κόλπο των Χοίρων. Σήμερα, δεν υπάρχουν (ακόμα, ίσως) επιβεβαιωμένα στοιχεία για άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ με αγκιτάτορες στις διαδηλώσεις της Λάσα. Δεδομένου, όμως, ότι η Κίνα θεωρείται μέγιστη απειλή στη Δύση, λόγω των τεράστιων αποθεμάτων της σε ξένο συνάλλαγμα, καθώς και της αυξανόμενης οικονομικής και διπλωματικής επιρροής της στην υπόλοιπη Ασία, την Αφρική και τον ΟΗΕ, είναι αναμενόμενο οι Δυτικοί να χρησιμοποιήσουν εναντίον της κάθε, πολιτικό τουλάχιστον, μοχλό πίεσης που διαθέτουν. Όπερ και εγένετο με το Θιβέτ.
Την Παρασκευή, η πρόεδρος της αμερικανικής Βουλής, Νάνσι Πελόσι, επισκέφτηκε το Δαλάι Λάμ στην Ινδία και ζήτησε τη διεξαγωγή διεθνούς έρευνας για το αν εκείνος υποκίνησε τις διαδηλώσεις, όπως υποστηρίζει η Κίνα. Χαρακτήρισε τα γεγονότα στο Θιβέτ «απειλή για την παγκόσμια συνείδηση» και δήλωσε πως η σιωπή γι’ αυτά ισοδυναμεί με «απώλεια της ηθικής ικανότητας να μιλάμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα στον κόσμο».
Η αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Κονταλίζα Ράις «παρότρυνε έντονα» τον κινέζο ομόλογό της να κάνει προσεκτικές κινήσεις στην περιοχή, ενώ ως συνήθως το αμερικανικό παράδειγμα ακολούθησαν και οι Βρετανοί, με τον Γκόρτον Μπράουν και τον Ντέιβιντ Κάμερον να ερίζουν για το ποιος θα πρωτοδεί το Δαλάι Λάμα, κατά την επίσκεψή του στο Λονδίνο το Μάιο. Το χαρτί της Ολυμπιάδας φυσικά έπεσε επίσης στο τραπέζι: Ευρωπαίοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι, παρόλο που δίστασαν να ζητήσουν το μποϋκοτάρισμα των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, παρότρυνα επισήμως τους αθλητές να εκφράσουν έμπρακτα την αντίθεσή τους στην κινεζική πολιτική προς το Θιβέτ.
ΠΡΙΝ 23/03/2008
