Η ανάγκη της τρίτης συνιστώσας της Αριστεράς

Η συγκρότηση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι ένα θετικό πρώτο βήμα, αλλά πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά για να δημιουργήσουμε τον τρίτο πόλο

Η συγκρότηση της 'Αντικαπιταλιστικής Αριστερής Συνεργασίας για την Ανατροπή', της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αποτελεί σημαντικό και ελπίζω, ελπιδοφόρο βήμα για τη διαδικασία υπέρβασης του κατακερματισμού της εξωκοινοβουλευτικής - ριζοσπαστικής Αριστεράς. Για μια διαδικασία κοινής δράσης, θεωρητικού διαλόγου, συνεργασίας, αλληλογνωριμίας και άρσης προκαταλήψεως, συγκλίσεων που θα πρέπει να καταλήξουν στη συγκρότηση ενός πόλου και τελικά στην αυτοδιάλυση και στη δημιουργία ενός κόμματος που θα είναι και κομμουνιστικό και δημοκρατικό.
Γιατί χρειάζεται αυτός ο "πόλο"; Μια τρίτη συνιστώσα της ελληνικής Αριστεράς; Αρχίζουμε από μια διαπίστωση: η κατάρρευση του σοσιαλιστικού στρατοπέδου δεν ήταν μια "προσωρινή υποχώρηση", μια προσωρινή ήττα του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Ήταν μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της Ιστορίας, στρατηγική νίκη του καπιταλισμού. Με την κατάρρευση τελειώνει τραγικά ο αιώνας των μεγάλων ελπίδων. Αλλά η Ιστορία δεν τελείωσε, όπως βιάστηκαν να προφητεύσουν οι ιδεολόγοι του νικηφόρου (επί του παρόντος) καπιταλισμού.
Τι κάνουμε λοιπόν; Φαίνεται ότι η ελληνική Αριστερά δεν κατανόησε ή δεν θέλει να κατανοήσει το μέγεθος της ιστορικής καταστροφής. Η ηγεσία του ΚΚΕ έλυσε το πρόβλημα με την αντιμαρξιστική "θεωρία" της προδοσίας. Είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση ακόμα δεν τολμά (και πλέον δεν μπορεί) να εξηγήσει το γεγονός. Ο ΣΥΝ, από την πλευρά του, - αριστερό, αλλά όχι κομμουνιστικό κόμμα (παρόλο που στο ΣΥΝ είναι ενταγμένο ένα πλήθος κομμουνιστών και ορισμένοι με ηρωική ιστορία) - , δεν ασχολήθηκε ουσιαστικά με το πρόβλημα. Οι μόνες σχεδόν επεξεργασίες (άρθρα, βιβλία, "αποφάσεις") έγιναν από άτομα, περιοδικά και οργανώσεις έξω από το χώρο των δυο κύριων συνιστωσών της Αριστεράς. Όμως μια συστηματική σφαιρική ερμηνεία, επιστημονικά - ιστορικά θεμελιωμένη, δεν υπάρχει ακόμα.
Αλλά γιατί μας χρειάζεται αυτή η ερμηνεία; Η ανάγκη δεν είναι απλώς θεωρητική. Η Αριστερά δεν έχει μέλλον, αν δεν ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς της με το παρελθόν. Αν, χωρίς εύκολους μηδενισμούς ή κουτοπόνηρες υπεκφυγές, δεν δει κριτικά την πορεία των επαναστατικών κινημάτων του εικοστού αιώνα. Αν δεν ερμηνεύσει την πρώτη μεγάλη πρακτική αποτυχία. Αν δεν ανακτήσει, μέσα από τα ερείπια, το επιστημονικό κεκτημένο του μαρξισμού και αν δεν αναπτύξει τη θεωρία, ώστε να αντιστοιχεί στους πλανητικούς κινδύνους, αλλά και τις πρωτοφανείς δυνατότητες της φοβερής εποχής μας. Ανάγκη λοιπόν να κατανοήσουμε ότι η ανθρωπότητα εισήλθε, όχι απλώς χρονολογικά, αλλά ουσιαστικά, σε ένα νέο αιώνα, όπου θα παιχθεί το μεγάλο στοίχημα του κομμουνισμού ή της αυτοκαταστροφής της.
Τι πρέπει να κάνουμε; Πρώτο, να μελετήσουμε την πορεία των εργατικών και κομμουνιστικών κινημάτων του αιώνα που πέρασε. Δεύτερο, να γνωρίσουμε, επιτέλους, το μεγάλο άγνωστο, στο όνομα του οποίου μιλάμε: τη σημερινή εργατική τάξη, τη διαδικασία ενσωμάτωσης και κρίσης, αλλά και τις λανθάνουσες δυνατότητές της. Να σκιαγραφήσουμε, έστω στις γενικές αλλά βασικές γραμμές, την εικόνα του σοσιαλισμού που προτείνουμε: τι θα γίνει με την εργατική δημοκρατία και το κόμμα και τον πάντα υπαρκτό κίνδυνο αυτονόμησης και επιβολής τους στην κοινωνία; Με την κοινωνικοποίηση (όχι κρατικοποίηση) των μέσων παραγωγής; Με τη μορφή που θα πρέπει να πάρουν οι σχέσεις μεταβολισμού ανθρώπου - φύσης, ώστε να αποφευχθεί (ει δυνατόν) η σπατάλη και η εξάντληση των φυσικών αποθεμάτων; Τι θα γίνει με τον κίνδυνο αναπαραγωγής του αστικού κατακερματισμού εργασίας, ο οποίος συνεπάγεται, κατά τον Μαρξ "τη δολοφονία του λαού" κ.λπ.
Όλα αυτά λοιπόν θα τα κάνει η ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ειδικά το ΝΑΡ; Προφανώς δεν είμαι τόσο αφελής. Αλλά τα ανοικτά προβλήματα πρέπει να επισημανθούν επειδή και στους χώρου; της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς έχει, λιγότερο ή περισσότερο αναπαραχθεί η διαχρονική αδυναμία δημιουργικής σύζευξης της στρατηγικής με την τακτική. Έτσι είναι πάντα πρόχειρος ο επαναστατικός βερμπαλισμός που επικαλύπτει την έλλειψη της στρατηγικής , ενώ την ίδια στιγμή κυριαρχεί λιγότερο ή περισσότερο, ο ενδοαριστερός σεκταρισμός.
Κατά τον Μαρξ "οι νεκροί βαραίνουν σαν βραχνάς στα μυαλά των ζωντανών". Οι νεκροί (μεγάλοι, σεβαστοί, ηρωικοί) βαραίνουν ακόμα και στα δικά μας μυαλά. Αλλά θα τιμήσουμε τους "νεκρούς" μας διδασκόμενοι από τις ιδέες και από το έργο τους και ταυτόχρονα υπερβαίνοντάς το. Η πραγματικότητα, η ιστορία, έχει αποφανθεί. Ούτε ο σταλινισμός, ούτε ο μαοϊσμός, ούτε ο τροτσκισμός, θα είναι η θεωρία του κομμουνιστικού κινήματος του μέλλοντος (προφανώς δεν βάζουμε στην ίδια θέση τον Στάλιν με τις υπόλοιπες ηγετικές μορφές).
Θεωρία και πράξη: να αναπτύξουμε τη θεωρία σε διαλεκτική σχέση με την καθημερινή πράξη. Κοινή δράση στους καθημερινούς αγώνες. Κοινό μέτωπο εναντίον της ανεργίας και της φτώχειας, εναντίον του κράτους καταστολής που οικοδομεί συστηματικά η αστική τάξη, εναντίον των πολέμων της Νέας Τάξης. Κοινό μέτωπο για την ποιότητα της καθημερινής ζωής, για επιστημονική και ουμανιστική παιδεία, κ.λπ., κ.λπ.
Ταυτόχρονα να ξεκαθαρίσουμε ποιοι είναι οι εχθροί και ποιοι ι σύμμαχοι στους καθημερινούς αγώνες. Εχθρός μας δεν είναι το ΚΚΕ. Οι χιλιάδες έντιμοι αγωνιστές που έχουν εγκλωβιστεί από μια ηγεσία ανάξια των καιρών. Εχθρός μας δεν είναι ο "λαός" του ΣΥΡΙΖΑ, κομμουνιστές και μη. Με όλους αυτούς πρέπει να συμπορευθούμε στους κοινούς αγώνες. Και επειδή οι άνθρωποι δεν είναι πέτρες, αν οι ιδέες μας είναι πιο σωστές, αν έχουμε κότσια, θα τους επηρεάσουμε μέσα από την καθημερινή επικοινωνία. Θα επηρεάσουμε και θα επηρεαστούμε
Ας χωνέψουμε επιτέλους ότι δεν χρειάζεται να λύσουμε το πρόβλημα του φύλου των αγγέλων, προτού συνεργαστούμε με άλλες δυνάμεις της Αριστεράς. Ο Μαρξ συνιστούσε στους οπαδούς του να ψηφίσουν τους φιλελεύθερους και ταυτόχρονα να ετοιμάζουν το σκοινί για να τους κρεμάσουν (εμείς ας ξεχάσουμε το σκοινί). Και ο Λένιν (που νομίζω δεν ήταν οπορτουνιστής) υποστήριξε πως πρέπει να συνεργαζόμαστε με τους άλλους σε ένα, δύο, τρία σημεία. Με ανθρώπους που κάποια στιγμή θα μας αφήσουν. Και ο Γκράμσι, με τη σειρά του, δεν φοβόταν τη συνεργασία με τους "ρεφορμιστές".
Εμείς τι κάνουμε; Κοιτάμε από το ύψος της "καθαρής" επαναστατικής μας συνείδησης τους άλλους. Συχνά, αντί για κριτική, χρησιμοποιούμε ειρωνεία. Η ειρωνεία χρειάζεται ενίοτε. Αλλά απαιτεί αίσθημα δικαιοσύνης και ταλέντο. Η δική μας ειρωνεία είναι συχνά έκφραση ανεπάρκειας.
Να ξεκινήσουμε λοιπόν το συντροφικό διάλογο, μεταξύ μας και με τους άλλους. Να συμπορευτούμε στους καθημερινούς αγώνες. Να μην παραιτηθούμε από το δικαίωμα (και το καθήκον) της κριτικής. Αλλά να είναι δημιουργική. Έτσι θα συμβάλουμε στην αλληλοκατανόηση και στην υπέρβαση των τραυματικών καταστάσεων που άφησαν οι διαδοχικές διασπάσεις και οι συγκρούσεις.
Με αφορμή τις ευρωεκλογές έγινε ένα πρώτο, θετικό βήμα. Ας ελπίσουμε ότι μέσα από μια διαδικασία κοινής δράσης και θεωρητικών επεξεργασιών θα συγκροτηθεί η τρίτη συνιστώσα της ελληνικής Αριστεράς. Και όταν η συνιστώσα αυτή θα αποκτήσει το αναγκαίο πολιτικό βάρος, όταν θα είναι μια υπολογίσιμη πολιτική δύναμη, τότε θα μπορεί και θα πρέπει να επιδιώκει μορφές συνεργασίας, με τον ΣΥΡΙΖΑ και με το ΚΚΕ (αν το τελευταίο υπερβεί το σημερινό αδιέξοδο) χωρίς τον κίνδυνο να μολυνθεί η "επαναστατική της καθαρότητα". Οι στρατηγικές και άλλε διαφορές δεν δικαιολογούν τον αυτοεγκλεισμό. Οι σωστές ιδέες και η αντίστοιχη πράξη δεν φοβούνται το ανοιχτό πεδίο της ταξικής πάλης.
Ιδού η Ρόδος!

ΕΥΤΥΧΗΣ ΜΠΙΤΣΑΚΗΣ
ΠΡΙΝ 24/05/2009