«Τα παιδιά εδώ είναι νοητικά καθυστερημένα. Υπάρχει μια τάση να τα ενσωματώσουν στα δημοτικά σχολεία, αλλά τα παιδιά με νοητική και κοινωνική καθυστέρηση μένουν τα ίδια. Τα παιδιά από κοινωνικά μειονεκτικό περιβάλλον υποφέρουν από κοινωνική και νοητική καθυστέρηση.»
Διευθυντής ειδικού σχολείου όπου το 95% των παιδιών είναι Ρομά
(Μπρατισλάβα) Τεράστιος είναι ο αριθμός των παιδιών Ρομά που εξακολουθούν να τοποθετούνται σε ειδικά σχολεία και τάξεις για παιδιά με νοητικές αναπηρίες και μαθησιακές δυσκολίες ή σε χωριστά σχολεία γενικής παιδείας αποκλειστικά για παιδιά Ρομά σε ολόκληρη τη χώρα και σε ποσοστό δυσανάλογο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, είπε η Διεθνής Αμνηστία σήμερα.
Στη νέα έκθεσή της με τίτλο «Ακόμα διαχωρισμένα, ακόμα υποδεέστερα: Παραβιάσεις του δικαιώματος στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά στη Σλοβακία», η διεθνής οργάνωση αποκαλύπτει ότι τα παιδιά Ρομά τοποθετούνται χωρίς λόγο σε ειδικά σχολεία, διδάσκονται μειωμένο πρόγραμμα και δεν έχουν ουσιαστικά καμία δυνατότητα να επανενταχτούν στα γενικά σχολεία ή να προχωρήσουν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Η έκθεση καλεί τις αρχές της Σλοβακίας να δηλώσουν ηχηρά και ξεκάθαρα την αποφασιστικότητά τους να εξαλείψουν τον αποκλεισμό των παιδιών Ρομά από την εκπαίδευση και να λάβουν άμεσα μέτρα ώστε να αντιστρέψουν την κατάσταση.
«Ανεξάρτητα από τις ικανότητες τους, πολλά παιδιά Ρομά καταλήγουν να παίρνουν υποδεέστερη παιδεία σε αποκλειστικές τάξεις. Η αποτυχία της κυβέρνησης να παρέχει επαρκή εκπαίδευση στα παιδιά Ρομά καταστρέφει τις μελλοντικές δυνατότητές τους για εύρεση εργασίας και ενισχύει τον κύκλο της περιθωριοποίησης και της φτώχειας των Ρομά,» δήλωσε η Νίκολα Ντάκγουορθ, Διευθύντρια του Προγράμματος Έρευνας και Δράσης της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.
Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει την ανησυχία ότι ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιούνται οι αξιολογήσεις και τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την τοποθέτηση ενός παιδιού σε ειδικό σχολείο ή σε ειδική τάξη σε ένα γενικό σχολείο μπορεί να ισοδυναμεί με διάκριση καθώς δεν λαμβάνονται υπ' όψη με αποτελεσματικό τρόπο οι πολιτισμικές και γλωσσικές διαφορές. Η αποτίμηση της διαδικασίας αποκαλύπτει ότι πάνω από το 50% των παιδιών Ρομά σε ειδικά σχολεία ή τάξεις είχαν λανθασμένα τοποθετηθεί εκεί.
«Ένα παιδί που μένει σε μια παράγκα χωρίς ηλεκτρικό ή τρεχούμενο νερό στην μέση του πουθενά δε θα γνωρίζει πώς να τραβήξει το καζανάκι ή να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα. Το παιδί αυτό δε θα γνωρίζει πώς να κρατήσει ένα μολύβι ή να ζωγραφίσει ή να μιλήσει Σλοβάκικα, αλλά αυτό δεν πρέπει να το αποκλείσει από το θεμελιώδες δικαίωμά του στην εκπαίδευση,» πρόσθεσε η Νίκολα Ντάκγουορθ.
Περαιτέρω ανησυχία προκαλεί στη Διεθνή Αμνηστία το γεγονός της πολύ διαδεδομένης ύπαρξης σχολείων και τάξεων μόνο για παιδιά Ρομά. Σε μερικές περιοχές της ανατολικής Σλοβακίας, το 100% των σχολείων είναι διαχωρισμένα. Σύμφωνα με τη σλοβάκικη νομοθεσία, οι γονείς έχουν το δικαίωμα να διαλέξουν σε ποιο σχολείο θα πάει το παιδί τους. Η πολιτική αυτή, εκ πρώτης όψεως, φαίνεται ουδέτερη. Στην πραγματικότητα όμως, ενισχύει το διαχωρισμό. Η ελευθερία της επιλογής των γονέων φαίνεται να είχε ως αποτέλεσμα την αυξανόμενη απομάκρυνση των παιδιών που δεν είναι Ρομά από τα σχολεία όπου πηγαίνουν κυρίως παιδιά Ρομά. Η ελευθερία επιλογής των γονέων, μαζί με την έλλειψη δωρεάν μεταφοράς των παιδιών Ρομά στο σχολείο έχουν επηρεάσει το διαχωρισμό και έχουν μειώσει δραματικά την επαφή των παιδιών Ρομά με άλλα παιδιά στην Σλοβακία.
Παρόλο που επιμένει ότι ο διαχωρισμός δεν είναι επίσημη κυβερνητική πολιτική, η κυβέρνηση της Σλοβακίας δεν έχει μέχρι στιγμής δεσμευτεί πραγματικά να αντιμετωπίσει το πρόβλημα αυτό. Όπως είπε ένας εκπρόσωπος των σλοβακικών αρχών στη Διεθνή Αμνηστία, είναι πολύ εύκολο να διαχωρίσεις αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να ενώσεις.
«Η κοινωνία πολιτών έχει τις ειδικές γνώσεις και την εμπειρία για να συνεισφέρει στην επίλυση του ζητήματος του διαχωρισμού και των διακρίσεων κατά των παιδιών Ρομά. Μια ουσιαστική βελτίωση είναι δυνατή μόνο με την άμεση και ενεργή εμπλοκή της κυβέρνησης της Σλοβακίας και των αρχών σε όλα τα επίπεδα, σε συνεργασία με τις κοινότητες των Ρομά και μη κυβερνητικές οργανώσεις,» συμπλήρωσε η Νίκολα Ντάκγουορθ.
Η Διεθνής Αμνηστία καλωσορίζει τα ειδικά μέτρα που πήρε η κυβέρνηση της Σλοβακίας, όπως οι προπαρασκευαστικές τάξεις, η πρόσληψη βοηθών δασκάλων, τα οικονομικά κίνητρα για τα γενικά σχολεία που εντάσσουν στο δυναμικό τους παιδιά Ρομά, καθώς και η εκπαίδευση κάποιων εκπαιδευτικών που δουλεύουν με παιδιά Ρομά. Όμως, όλα αυτά τα μέτρα δεν είναι υποχρεωτικά και σε πολλές περιπτώσεις δεν εφαρμόζονται σε τοπικό επίπεδο.
Το δικαίωμα στην εκπαίδευση συνδέεται και με άλλα σημαντικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα σε επαρκή στέγη. Περίπου το ένα τρίτο του Ρομά πληθυσμού στη Σλοβακία μένει σε καταυλισμούς εκτός χωριών και πόλεων, με λίγο ή χωρίς καθόλου νερό ή ρεύμα, χωρίς αποχετευτικό σύστημα, ασφαλτοστρωμένους δρόμους ή κάποιες βασικές υποδομές. Η ανεπαρκής στέγαση των Ρομά επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα των παιδιών Ρομά να ασκούν το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση. Η Καταρίνα Κρουστένοβα (Katarina Kru?tenovα) από έναν καταυλισμό Ρομά κοντά στο Λετάνοβτσε (Letanovce) στην ανατολική Σλοβακία είπε σε εκπροσώπους της Διεθνούς Αμνηστίας «Έχουμε ένα κερί και θέλουμε τα παιδιά μας να κάνουν τα μαθήματά τους στο σπίτι, αλλά το κερί λιώνει πολύ γρήγορα...».
«Οι Ρομά έχουν τις ίδιες προσδοκίες με την πλειονότητα του σλοβάκικου πληθυσμού. Η κυβέρνηση πρέπει να αναλάβει την ευθύνη και να προωθήσει, να προστατέψει και να εκπληρώσει το δικαίωμα των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση. Πρέπει επίσης να φροντίσει ώστε να μην υπάρχουν πια αποκλεισμένοι και εξαθλιωμένοι καταυλισμοί Ρομά,» είπε η Νίκολα Ντάκγουορθ.
«Είναι πολύ σημαντικό η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέλος της οποίας είναι η Σλοβακία, να υποστηρίξει την κυβέρνηση σε όλες τις ειλικρινείς προσπάθειές της να αντιμετωπίσει τη συστηματική καταπάτηση του δικαιώματος στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να το κάνει με την παροχή της απαραίτητης οικονομικής και τεχνικής βοήθειας, με τον έλεγχο της χρήσης της και με την διασφάλιση της συμμετοχής της κοινότητας των Ρομά σε όλα τα στάδια της διαμόρφωσης και της εφαρμογής των πολιτικών και των προγραμμάτων που επηρεάζουν τη ζωή τους.»
Ιστορικό
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας «Ακόμα διαχωρισμένα, ακόμα υποδεέστερα: Παραβιάσεις του δικαιώματος στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά στη Σλοβακία» είναι μια από τις πολλές που εξετάζουν το ζήτημα των διακρίσεων που υφίστανται οι κοινότητες Ρομά σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες.
Η έκθεση βασίζεται σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια αποστολών στην Σλοβακία το 2006 και το 2007. Οι εκπρόσωποι της Διεθνούς Αμνηστίας επισκέφθηκαν Ρομά κοινότητες σε ολόκληρη τη χώρα, από τη Μπρατισλάβα μέχρι το Κόσιτσε. Η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνεντεύξεις από μέλη των κοινοτήτων των Ρομά, κυβερνητικούς και εκπαιδευτικούς αξιωματούχους και επαγγελματίες, καθώς και από μέλη οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Μερικοί από τους ανθρώπους που αναφέρονται στην έκθεση δεν ήθελαν να χρησιμοποιηθεί το πραγματικό τους όνομα επειδή φοβόντουσαν την επίδραση που θα έχει αυτό στην καθημερινή τους ζωή. Η έκθεση εστιάζει στις συνθήκες ζωής και εκπαίδευσης σε καταυλισμούς στην ανατολική Σλοβακία καθώς είναι πιο αντιπροσωπευτικοί για τα προβλήματα που παρουσιάζονται.
Τα στοιχεία της έκθεσης προέρχονται από επίσημες κρατικές στατιστικές και από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από διεθνείς και εθνικές οργανώσεις και ινστιτούτα.
Περισσότερες πληροφορίες
Βρείτε την πλήρη έκθεση «Ακόμα διαχωρισμένα, ακόμα υποδεέστερα: Παραβιάσεις του δικαιώματος στην εκπαίδευση των παιδιών Ρομά στη Σλοβακία» στα αγγλικά στη διεύθυνση: http://web.amnesty.org/library/index/engeur720012007
Βρείτε το έγγραφο «Σλοβακία: Το δικαίωμα στην εκπαίδευση των Ρομά, στατιστικά στοιχεία» στα αγγλικά στη διεύθυνση: http://web.amnesty.org/library/index/engeur720052007
Βρείτε την έκθεση «Ευρώπη: Διακρίσεις κατά των Ρομά» στα αγγλικά στη διεύθυνση: http://web.amnesty.org/library/index/engeur010122007
Βρείτε την έκθεση «Κακή αρχή: Ο αποκλεισμός των παιδιών Ρομά από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία και Σλοβενία» στα αγγλικά στη διεύθυνση: http://web.amnesty.org/library/index/engeur050022006 και το σχετικό δελτίο Τύπου στα ελληνικά στη διεύθυνση: http://www.amnesty.org.gr/news/2006-11-16-1.htm
Διατίθεται πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό στα αγγλικά από τη Διεθνή Γραμματεία της Διεθνούς Αμνηστίας, που περιλαμβάνει συνεντεύξεις με τη Νίκολα Ντάκγουορθ, ένα σχολικό επιθεωρητή, εκπρόσωπο του Υπουργείου Παιδείας της Σλοβακίας και οικογένειες Ρομά καθώς και εικόνες από την κατάσταση των σχολείων και των καταυλισμών. Για παραγγελία του υλικού επικοινωνήστε με το Γραφείο Τύπου της Διεθνούς Γραμματείας στο audiovis@amnesty.org
