Η αδυναμία και η δυνατότητα της επαναστατικής Αριστεράς

Στη σημερινή καπιταλιστική κρίση αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι η αδράνεια της Αριστεράς

Οι πρόσφατες ευρωεκλογές στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέδειξαν και επαναδιατύπωσαν απαντήσεις. Με βάση τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών εκλογών τα συντηρητικά κόμματα του κέντρου και της παραδοσιακής Δεξιάς ενισχύουν κυρίως ή διατηρούν ποσοστιαία τις δυνάμεις τους. Ενίσχυση που συνοδεύεται όμως από τεράστια σε όγκο απώλεια ψηφοφόρων που συνιστά πολιτικό ζήτημα. Μόνο στην Ελλάδα η ΝΔ έχασε 1,3 εκατομμύριο σε σχέση με τις προηγούμενες ευρωεκλογές.

Η πολιτική παρουσία επομένως της κεντροδεξιάς δεν στοιχειοθετεί ένα ανοδικό αστικό πολιτικό ρεύμα ικανό, πολύ περισσότερο, να συμπαρασύρει και εμπνεύσει την κοινωνία.

Η οριστικά μεταλλαγμένη σοσιαλφιλελεύθερη ευρωπαϊκή Σαοσιαλδημοκρατία κατάφερε με να νικήσει σε πέντε (Τσεχία, Δανία, Ελλάδα, Μάλτα και Σουηδία) από τις 27 χώρες - μέλη της ΕΕ, αλλά να υποστεί απανταχού σημαντική απώλεια ψήφων, να υποχωρήσει σημαντικά στις υπόλοιπες χώρες και τελικά να ηττηθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Σε Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία οι Σοσιαλδημοκράτες συγκέντρωσαν το χειρότερο αποτέλεσμά τους μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ήττα συνοδεύεται από πανευρωπαϊκή άνοδο των Πράσινων οι οποίοι κατάφεραν να εκλέξουν ευρωβουλευτές σε 13 χώρες της ΕΕ.

Η σημαντική απώλεια ψήφων, η διαφορετικής συνείδησης αποτοίχιση, αποδοκιμασία, αποστροφή των εργαζομένων από τα μεγάλα κόμματα, η αξιοσημείωτη πτώση του δικομματισμού, παρά την κυριαρχία ακόμη των συστημικών κομμάτων, είναι, συμπερασματικά, ένα από τα βασικά πολιτικά μηνύματα αυτών των εκλογών.

Πτώση που μετεωρίζεται όμως σχεδόν αποκλειστικά στο νέφος της ενισχυμένης αποχής και παρεμπιπτόντως στο άκυρο - λευκό, αφού η Αριστερά σε όλες τις εκδοχές εξακολουθεί να μένει στάσιμη ή να υποχωρεί. Αποχή που αποτελεί ταυτόχρονα αδιέξοδη μορφή αποδοκιμασίας και άρνησης νομιμοποίησης της αντιλαϊκής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του πολιτικού συστήματος και των κομμάτων γενικά (και όχι μόνο των κομμάτων εξουσίας), αλλά και έκφραση, απόδειξη και πιστοποίηση του μέτρου της ελκτικής δύναμης των μέχρι τώρα ιδεών της Αριστεράς και της αντικαπιταλιστικής.

Η Αριστερά εξακολουθεί να είναι παντελώς εξαφανισμένη (σε κάθε εκδοχή) σε Ρουμανία, Λιθουανία. Να παραμένει ασθενική (κάτω του 1%) σε Αυστρία, Βέλγιο, Δανία, Σλοβενία, Ουγγαρία, Εσθονία. Να επανεμφανίζεται στις διάφορες εκδοχές της σχετικά ανθεκτική αλλά και καθηλωμένη σε Πορτογαλία (αθροιστικά 22,7%), Ελλάδα, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία. Με αποκαρδιωτική κατάρρευση του επιχειρήματος της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης στην Ιταλία. Με αξιοπρόσεκτα αλλά εξαιρετικά πολιτικά αδύναμα τα εγχειρήματα μιας σύγχρονης επαναστατικής Αριστεράς που είναι όρος και προϋπόθεση για μια ελπιδοφόρα επανεκκίνηση και νικηφόρα αναμέτρηση με τις αστικές δυνάμεις τις αντίδρασης και παρακμής.

Οι δυνάμεις της άκρας Δεξιάς, με τα ρατσιστικά και ξενοφοβικά μηνύματα στο επίκεντρο της προεκλογικής τους εκστρατείας, τα ευρωσκεπτικιστικά, ακροδεξιά, εθνικιστικά κόμματα στην Ευρώπη, από την Ολλανδία ως την Αυστρία, την Ελλάδα ως τη Δανία, αυξάνουν τη δύναμή τους, την οποία τροφοδοτεί και η οικονομική κρίση.

Ανάλογο φαινόμενο, ισχυρίζεται ο Χομπσμπάουμ, εμφανίσθηκε στη δεκαετία '30.

Ωστόσο φαίνεται πως έχει άδικο. Άδικο γιατί συμβαίνει το χειρότερο. Η σημερινή υπεραντιδραστική μετεξέλιξη της αστικής δημοκρατίας σχεδιάζεται και υλοποιείται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα διάφορα οικονομικοπολιτικά κέντρα, τα ίδια τα μεγάλα σύγχρονα αστικά κόμματα, τα οποία επιλέγονται και ενισχύονται από τα ισχυρά τμήματα της αστικής τάξης.

Επομένως τα εθνικιστικά ακροδεξιά κόμματα δεν μπορεί να είναι οι από τα δεξιά κύριοι ανατρεπτικοί άγγελοι της νέας κοινωνικής τάξης πραγμάτων παρά μόνο ισοκράτες στη νεοσυντηρητική πολιτική μελωδία. Υποβοηθητικοί ψηφοθηρικοί μηχανισμοί μιας λαϊκιστικής Δεξιάς, που εκμεταλλεύεται με δημαγωγικό τρόπο υπαρκτά προβλήματα, πρωτίστως τη μετανάστευση. Λαγοί για δεξιότερη μετακίνηση του πολιτικού σκηνικού.

Αντίθετα οι Σαρκοζί και Μέρκελ, οι Καραμανλής και Μπερλουσκόνι, ο Μπαρόζο και ο Αλμούνια είναι οι σύγχρονοι κύριοι εκφραστές του Αντεργατικού Αντιδημοκρατικού Ολοκληρωτισμού. Επομένως το μέτωπο εναντίον των ακροδεξιών κομμάτων περνά πρωτίστως δα του αγώνα εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της πολιτικής των κυβερνήσεων της και όχι το ανάποδο.

Ο Χομπσπάουμ έχει ταυτόχρονα δίκιο. Γιατί η Αριστερά του 21ου αιώνα έχει στοιχεία συμπεριφοράς ανάλογα με αυτά της Αριστεράς της δεκαετίας του '30. Οι κρίσεις, στις γόνιμες περιόδους του εργατικού και κομμουνιστικού κινήματος, αποτέλεσαν τη βουκέντρα για να διορθώσει, συμπληρώσει και κυρίως να αναπτύξει ποιοτικά την πολιτική του.

Η μεγάλη κρίση του 1847-48, οδήγησε στην τολμηρή αναζήτηση, μελέτη και μορφοποίηση του κομμουνιστικού κινήματος με σημειολογική κατάληξη στο καταστατικό της Διεθνούς Ένωσης των Εργατών. Στη μεγάλη ύφεση του 1873-1895 με την Κριτική στο πρόγραμμα της Γκότα (1875) επανατοποθετούνται βασικά ζητήματα.

Η ύφεση του 1907-1909 που έπληξε και τη Ρωσία και "εκμηδένισε πραγματικά το κίνημα καθώς οι εργάτες, που είχαν υποφέρει τόσο στη διάρκεια των προηγούμενων αγώνων, μοιραία αποθαρρύνθηκαν από τις συνέπειες της ύφεσης..." (Τρότσκι) οδήγησε την επαναστατική Σοσιαλδημοκρατία (μετέπειτα κομμουνιστές) σε αναπροσαρμογές. Κάτω από το σύνθημα - στόχο "Τα επαναστατικά κόμματα πρέπει να συμπληρώσουν την εκπαίδευσή τους" (Λένιν) με αλλεπάλληλες συνδιασκέψεις, συσκέψεις, μελέτες που ελάμβαναν χώρα εντός της ταξικής πάλης και με τη δραστήρια συμμετοχή των επαναστατών. Οι τελευταίοι επνανπροσδιορίζουν ριζικά και τολμηρά την πολιτική τους με αποτέλεσμα να έχουν επιτυχίες. Αντίθετα στην κρίση του '29, αφού είχε επέλθει η θανατηφόρα αυτάρκεια και επάρκεια, το "συνεχίζουμε περίπου όπως χθες διορθώνοντας κάποια λάθη", η Αριστερά επαναπαύθηκε στις προϋπάρχουσες επεξεργασίες και πολιτικές και τελικά υποχώρησε με άνοδο της Ακροδεξιάς και Δεξιάς.

Στη σημερινή κρίση αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι η αδράνεια της Αριστεράς. Η άρνηση ουσιαστικά αναγνώρισης των εσωτερικών αντιφάσεων, της ανεπάρκειας και του ανολοκλήρωτου χαρακτήρα των όποιων προγραμματικών απαντήσεων της.

Η άρνηση επομένως της ανάγκης διόρθωσης ή αποσαφήνισης εννοιών και κυρίως διατύπωσης νέας, σε ανώτερο επίπεδο θεωρητικής και προγραμματικής συμφωνίας.

Στην Ελλάδα η αποδοκιμασία των μεγάλων κομμάτων εξουσίας, της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, εκφράστηκε με την άνευ προηγούμενο αποχή που έφτασε το 48%, την αθροιστική πτώση του δικομματισμού και την ενίσχυση της Ακροδεξιάς.

Η Αριστερά, καταμεσίς της δεύτερης μεγαλύτερης κρίσης στην ιστορία του καπιταλισμού και ύστερα από ένα σοβαρό και πολύμορφο εργατικό κίνημα και νεολαιίστικο ξεσηκωμό, εμφανίζει στο σύνολό της στασιμότητα ή πτώση.

Το αποτέλεσμα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ, παρόλο που είναι το υψηλότερο ποσοστό στην ιστορία του χώρου της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (πράγμα που δείχνει όμως και την ποιότητα της ίδιας της ιστορίας της), παρόλο που σε απόλυτα μεγέθη δεν είναι αμελητέο, εντούτοις δεν σπάει το αντιδραστικό κέλυφος που το περιβάλλει. Παρόλο που αποτέλεσε πόλο θετικής πολιτικής συσπείρωσης, στράτευσης και ενεργοποίησης της μεγάλης πλειοψηφίας του αντικαπιταλιστικού δυναμικού, εντούτοις δεν ξεπέρασε τα όρια στα οποία κυμαίνεται τα τελευταία χρόνια η αντικαπιταλιστική Αριστερά.

Επομένως δεν υποδηλώνει ακόμη αυτοτροφοδοτούμενο εργατικό ρεύμα. Υποδηλώνει όμως με θετικό τρόπο δυνατότητες και υπογραμμίζει κυρίως αναγκαιότητες και καθήκοντα.

Η Αριστερά έμεινε στάσιμη. Το ρήγμα όμως ανάμεσα στην αστική πολιτική και στα πληττόμενα λαϊκά στρώματα που άνοιξε το εργατικό κίνημα, η σύγκρουση ανάμεσα στις αυξημένες απαιτήσεις που έχει δημιουργήσει η ανάπτυξη και στις απότομα μειωμένες δυνατότητες πραγματοποίησής τους, παραμένει.

Η Αριστερά έμεινε στάσιμη. Τον περασμένο Μάρτιο όμως στο Λονδίνο, στην εκδήλωση με θέμα "Η ιδέα του κομμουνισμού", η αίθουσα συνεδρίου όπου συμμετείχαν σύγχρονοι φιλόσοφοι (Ρανσιέρ, Νέγκρι, Χαρντ, Ζίζεκ), ήταν κατάμεστη.

Ο κόσμος αναζητά. Το πρόβλημα της Αριστεράς επομένως είναι ο ίδιος ο ευαυτός της. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ κουβαλά την ανεπάρκεια και τη δυνατότητα. Την προγραμματική ανεπάρκεια που αν την αναγνώσει, προσδιορίζει και αναγνωρίσει μπορεί την αναπληρώσει Εξάλλου φέρει και τη δυνατότητα γι' αυτό.

Οφείλει επομένως με μάχιμο τρόπο να συγκροτηθεί, ξεπερνώντας την εικόνα ενός ΣΥΡΙΖΑ της επαναστατικής Αριστεράς. Με κινήσεις κατά χώρους και κλάδους και με αιρετούς και ανακλητούς εκπροσώπους. Κυρίως δε με ένα πολιτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης από τη σκοπιά των εργατικών δικαιωμάτων. Ενίσχυσης της ασίγαστης αντικαπιταλιστικής πάλης "σ' όλη τη γραμμή". Υπό την αιγίδα απαντήσεων όχι του (μόνο κίνημα), όχι του (επανάσταση και μάλιστα φωνακλάδικα) αλλά στρατηγικότερων απαντήσεων για τις επαναστάσεις και τον κομμουνισμό του 21ου αιώνα.

ΑΛΕΚΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
ΠΡΙΝ 21/06/2009